1. Vai trò chung của vitamin đối với sức khỏe vật nuôi
Cũng giống như con người, vitamin là yếu tố thiết yếu cho sức khỏe và sự phát triển của vật nuôi. Chúng giúp duy trì tăng trưởng, phát triển hệ miễn dịch, và điều hòa các chức năng sinh lý trong cơ thể. Tuy nhiên, nhu cầu vitamin của vật nuôi khác nhau tùy loài, độ tuổi, mức độ hoạt động và tình trạng sức khỏe.
Việc thiếu hoặc thừa vitamin đều có thể dẫn đến rối loạn chuyển hóa, giảm năng suất, hoặc thậm chí gây bệnh. Do đó, hiểu rõ từng loại vitamin và vai trò của chúng là điều vô cùng quan trọng trong chăn nuôi hiện đại.
2. Các loại vitamin quan trọng cho vật nuôi
Vitamin A – Tăng cường miễn dịch và phát triển tế bào
Vitamin A giữ vai trò quan trọng trong trao đổi protein, lipid, glucid, đồng thời cần thiết cho hoạt động của tuyến giáp, vỏ tuyến thượng thận và các tế bào biểu mô.
Đặc biệt, vitamin A là nguyên liệu tạo rhodopsin – sắc tố giúp vật nuôi nhìn trong bóng tối.
Thiếu vitamin A khiến:
- Gà con còi cọc, viêm kết mạc, viêm khí quản, dễ mắc bệnh hô hấp và cầu trùng.
- Gà đẻ giảm năng suất trứng, vỏ trứng mỏng, tỷ lệ chết phôi cao.
Nguồn vitamin A tự nhiên: Bắp vàng, bột cỏ khô, thức ăn chứa caroten.
Nhu cầu khuyến nghị:
- Gia cầm non: 12.000 – 15.000 IU/kg thức ăn.
- Gà đẻ: 10.000 – 12.000 IU/kg.
Vitamin D – Tăng hấp thu canxi, phốt pho và phát triển xương
Vitamin D giúp điều hòa trao đổi chất khoáng và phát triển bộ xương, đảm bảo sự hấp thu và gắn kết Ca, P, Mg.
Thiếu vitamin D dẫn đến còi xương, xương yếu, vỏ trứng mỏng và tỷ lệ ấp nở thấp.
Nguồn vitamin D: Ánh nắng mặt trời, dầu cá, thức ăn bổ sung vitamin D3.
Lưu ý: Duy trì tỷ lệ A = 8:1 đến 10:1. Tránh bổ sung quá liều (trên 5.000 IU/kg D3) vì có thể gây vôi hóa thận, rối loạn chuyển hóa protein.
Vitamin E – Chống oxy hóa và tăng khả năng sinh sản
Vitamin E là chất chống oxy hóa tự nhiên, giúp làm chậm quá trình lão hóa, tăng sức bền thành mạch và hỗ trợ hoạt động tim mạch.
Thiếu vitamin E sẽ:
- Gây bệnh “ngẹo đầu”, run chân, hoại tử cơ trắng.
- Giảm tỷ lệ đẻ và ấp nở, phôi chết nhiều.
Nguồn vitamin E: Mầm hạt, rau xanh, bột lá sấy khô.
Nhu cầu: 20 IU/kg thức ăn (tăng lên 30 IU nếu khẩu phần nhiều chất béo).
Vitamin K – Ngăn xuất huyết và tăng sức bền mạch máu
Vitamin K giúp đông máu, giảm chảy máu và chống xuất huyết, đặc biệt hữu ích cho gà con và gà đẻ.
Liều bổ sung: 2 mg/kg thức ăn giúp cải thiện tỷ lệ sống khi gà bị cầu trùng hoặc Gumboro.
Nhóm Vitamin B – Hỗ trợ thần kinh, tiêu hóa và trao đổi chất
Vitamin B1 (Thiamin)
Thiếu vitamin B1 khiến gà run chân, ngửa đầu, phù nề, tiêu hóa kém.
Nguồn: Nấm men, cám gạo, cám mì.
Nhu cầu: 2 mg/kg thức ăn.
Vitamin B2 (Riboflavin)
Thiếu B2 dẫn đến liệt chân, viêm quanh mắt, giảm tỷ lệ ấp nở.
Nguồn: Rau xanh, mầm hạt, nấm men.
Nhu cầu: 5 – 8 mg/kg thức ăn.
Vitamin B3 (Niacin)
Giúp chuyển hóa năng lượng, thiếu sẽ gây viêm da, rụng lông, giảm tăng trưởng.
Nguồn: Hạt ngũ cốc, nấm men.
Nhu cầu: 20 mg/kg thức ăn.
Vitamin B5 (Axit pantothenic)
Cần thiết cho chuyển hóa năng lượng và sức khỏe da niêm mạc.
Thiếu: Viêm da, tổn thương niêm mạc tiêu hóa.
Nhu cầu: 30 – 40 mg/kg thức ăn.
Vitamin B6 (Pyridoxin)
Giúp tổng hợp protein, hình thành hồng cầu, thiếu sẽ gây thiếu máu và giảm tăng trưởng.
Nhu cầu: 3,5 – 4,5 mg/kg thức ăn.
Vitamin B9 (Axit folic)
Giúp tạo máu và phát triển phôi thai, thiếu gây thiếu máu, còi cọc, giảm ấp nở.
Nhu cầu: 0,7 – 1 mg/kg thức ăn.
Vitamin B12 (Cobalamin)
Giúp hình thành máu, tăng sinh trưởng, thiếu gây thiếu máu, giảm tỷ lệ thụ tinh và ấp nở.
Nguồn: Thức ăn động vật, nấm men.
Nhu cầu: 10 – 15 µg/kg thức ăn.
Cholin – Giúp gan khỏe, tăng chuyển hóa
Cholin là vitamin nhóm B hỗ trợ chống gan nhiễm mỡ, phát triển xương và tăng miễn dịch.
Thiếu Cholin: Gây yếu chân, rối loạn phát triển, gan to.
Nguồn: Đậu nành, nấm men.
Nhu cầu: 600 – 1.300 mg/kg thức ăn.
Vitamin C – Chống stress và tăng sức đề kháng
Vitamin C tham gia hô hấp tế bào, tạo huyết sắc tố, tăng miễn dịch và chống oxy hóa.
Đặc biệt hữu ích trong các giai đoạn:
- Thời tiết nắng nóng.
- Sau tiêm phòng, vận chuyển, hoặc khi vật nuôi bị bệnh truyền nhiễm.
Liều khuyến nghị: 100 – 500 mg/kg thức ăn.
Lợi ích: Giúp chống stress, tăng sức đề kháng, phục hồi nhanh sau bệnh.
Vitamin H (Biotin) – Duy trì da, lông và xương khỏe mạnh
Biotin hỗ trợ phát triển lông, da và bộ xương, tăng tỷ lệ ấp nở.
Thiếu vitamin H: Gây viêm da, rụng lông, dị dạng xương.
Nhu cầu: 0,2 mg/kg thức ăn.
3. Lưu ý khi bổ sung vitamin cho vật nuôi
- Không lạm dụng vitamin A và D vì có thể gây ngộ độc và vôi hóa thận.
- Cân đối khẩu phần ăn để đảm bảo đủ vitamin tự nhiên.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ thú y trước khi bổ sung dạng tổng hợp.
- Khi vật nuôi bị stress, ốm hoặc sau tiêm phòng, nên tăng cường vitamin C và nhóm B để nhanh hồi phục.
4. Tổng kết: Bổ sung vitamin đúng cách – chìa khóa chăn nuôi hiệu quả
Vitamin là yếu tố nền tảng giúp vật nuôi khỏe mạnh, tăng năng suất và khả năng chống bệnh. Việc bổ sung đúng loại, đúng liều lượng và đúng thời điểm sẽ giúp tối ưu hóa hiệu quả chăn nuôi, giảm chi phí điều trị và nâng cao chất lượng sản phẩm.
5. Sản phẩm bổ sung vitamin chất lượng từ Oceanvet
Oceanvet cung cấp nhiều dòng sản phẩm bổ sung vitamin và khoáng chất giúp vật nuôi khỏe mạnh, tăng sức đề kháng, chống stress và phục hồi nhanh.
Vitamin D tham gia vào quá trình trao đổi chất khoáng, protein và lipid. Giúp điều hòa quá trình gắn kết Ca, P và Mg vào xương, kích thích các phản ứng oxy hóa khử. Khi thiếu vitamin D gia cầm non mắc bệnh còi xương, xương chân và xương lưỡi hái cong, dị dạng; gà đẻ bị bệnh xốp xương, xương dễ gẫy, bại liệt chân, lòng trắng trứng loãng, vỏ trứng mỏng, dễ vỡ, tỷ lệ ấp nở thấp, phôi chết nhiều ở ngày ấp thứ 19 – 20.
Nhu cầu vitamin D tùy thuộc vào giống gà, gà có sức sinh trưởng và năng suất trứng cao thì nhu cầu vitamin D cao, gà nuôi nhốt trong chuồng thiếu ánh sáng thì nhu cầu vitamin D cao, khẩu phần không cân đối Ca và P cũng khiến gà cần nhiều vitamin D. So với vitamin A, chỉ nên cung cấp vitamin D với tỷ lệ: D/A= 1/8 – 1/10. Không nên cung cấp dư vitamin A và D (quá 25.000 IU/kg thức ăn vitamin A; 5.000 IU/kg thức ăn vitamin D3) vì sẽ gây vôi hóa ở thận, nếu kèm với dư protein thì tình trạng dư thừa sẽ nguy hiểm dễ gây chết.
3.Vitamin E:
Vitamin E là một chất chống oxy hóa, làm chậm quá trình lão hóa, cải thiện dinh dưỡng tế bào. Tạo sức bền cho thành mạch, phòng sự hình thành các cục huyết khối. Và góp phần tái hấp thụ, sức khỏe của cơ tim, thành phần của sự tăng sinh tế bào, sự hô hấp của tế bào và các chu trình chuyển hóa khác.
Vitamin E cải thiện khả năng sinh sản, đảm bảo một cấu trúc bình thường và chức năng của biểu mô tuyến thượng mạc và điều chỉnh sự phát triển của bào thai. Thiếu sẽ gây tình trạng gà bị ngẹo đầu, mỏ trúc xuống, mất thăng bằng, đi đứng loạng choạng, đi thụt lùi, hoại tử cơ trắng vùng cơ ức và cơ đùi (giống như tình trạng thiếu Selen). Ở gia cầm sinh sản sẽ giảm tỷ lệ thụ tinh, giảm tỷ lệ đẻ, trứng đã thụ tinh có phôi phát triển kém, phôi chết nên tỷ lệ ấp nở thấp.
4.Vitamin K:
Vitamin K có tác dụng làm đông máu, bền thành mạch được sử dụng trong thức ăn cho gà con và gà đẻ để phòng chống xuất huyết khi bị bệnh cầu trùng và bệnh Gumboro với liều 2 mg/kg thức ăn sẽ cải thiện được tỷ lệ nuôi sống.
5.Vitamin nhóm B:
Vitamin B1:
Gia cầm rất nhậy cảm với việc thiếu vitamin B1, khi thiếu dẫn đến triệu chứng chân đưa về phía trước, các ngón chân run, đầu ngẩng lên trên (ngược với thiếu vitamin E đầu gập xuống), đi đứng khó khăn, tích nước trong mô nên thịt nhão, phù nề do tích nước dưới da nhiều, nhu động ruột kém nên tiêu hóa kém, gà ăn ít, tình trạng nặng có thể co giật và chết.
Nguồn thức ăn chứa nhiều B1 như nấm men, men rượu, sử dụng chế phẩm từ nấm men 2 – 3% hoặc cám gạo, cám mỳ 5 – 10% trong thức ăn cho gia cầm sẽ đáp ứng đủ nhu cầu vitamin B1 cho gia cầm là 2mg/kg thức ăn.
Vitamin B2:
Thiếu vitamin B2 gà con sẽ bị còi cọc, chậm lớn, lông xù, viêm quanh khóe mắt, chân bị liệt ngón co quắp, di chuyển khó khăn, mắt nhắm, ghèn dính làm mắt mở khó khăn. Gà đẻ giống sẽ giảm tỷ lệ ấp nở, phôi chết nhiều ở ngày ấp thứ 12 – 18, gà con mới nở bị liệt chân.
Cần cung cấp cho gà con 3 – 4 tuần tuổi lượng vitamin B2 là 8mg/ kg thức ăn, các loại gà khác cần 5 – 6 mg/kg thức ăn.
Vitamin B3:
Thường chỉ gặp trường hợp thiếu do thức ăn bị sấy ở nhiệt độ cao làm vitamin B3 bị phân hủy. Thiếu sẽ gây hiện tượng viêm da ở góc mắt và miệng, viêm nứt các ngón chân, rụng lông, sinh trưởng chậm, giảm sức kháng bệnh, gà đẻ giảm năng suất, tỷ lệ ấp nở giảm.
Vitamin B3 có nhiều trong các loại thức ăn hạt, nấm men, nghèo trong các loại củ quả. Nhu cầu đối với gia cầm là 20 mg/kg thức ăn hỗn hợp.
Vitamin B5:
Tình trạng thiếu vitamin B5 giống như thiếu vitamin B2 và B3, các lóp biểu bì của da và niêm mạc đường tiêu hóa và hô hấp bị tổn thương, tỷ lệ ấp nở kém. Nhu cầu viatmin B5 ở gà con là 40mg/kg thức ăn, gà đẻ là 30 mg/kg thức ăn. Vitamin B5 có nhiều trong thức ăn hạt, thức ăn lên men, thức ăn xanh. Thường gặp những tình trạng thiếu vitamin B5 là do trong thức ăn thiếu tryptophan làm cho cơ thể khó hấp thu vitamin B5.
Vitamin B6:
Thiếu sẽ dẫn đến tình trạng giảm tính thèm ăn, ăn ít, chậm lớn, gây thiếu máu.
Nhu cầu đối với gà thịt là 4,5 mg/kg thức ăn, gà đẻ là 3,5 mg/kg thức ăn, khi tỷ lệ protein trong thức ăn tăng thì nhu cầu vitamin B6 cũng tăng lên.
Vitamin B9:
Vitamin B9 có nhiều trong các loại thức ăn xanh và được vi khuẩn đường ruột tổng hợp, chỉ thiếu khi thức ăn nấu ở nhiệt độ cao hoặc gà bị bệnh đường ruột. Khi thiếu sẽ gây thiếu máu, số lượng hồng cầu giảm, gà con giảm tăng trọng, còi cọc, xuất hiện sự rối loạn sắc tố như trên lông đen, vàng có những đốm trắng. Gà sinh sản cho trứng tỷ lệ ấp nở thấp. Nhu cầu vitamin B9 cho gà con là 1mg/kg thức ăn, gà đẻ là 0,7 mg/kg thức ăn.
Vitamin B12:
Khi thiếu gây hiện tượng thiếu máu, giảm tăng trọng, sức kháng bệnh kém, gà đẻ giảm tỷ lệ ấp nở, phôi chết nhiều, và kéo theo thiếu Cholin. Vitamin B12 có nhiều trong thức ăn động vật, vi sinh vật. Nhu cầu vitamin B12 ở gia cầm phụ thuộc vào sự cung cấp đủ Methionin, Cholin, Vitamin B9, vitamin B3, nếu thiếu những chất này thì nhu cầu B12 sẽ tăng lên. Khi các chất trên đã cung cấp đủ thì nhu cầu vitamin B12 của gia cầm là 10 – 15 µg/kg thức ăn.
6.Cholin:
Là vitamin thuộc nhóm B, khi thiếu gây triệu chứng gan nhiễm mỡ, thiếu máu, rối loạn phát triển bộ xương, gà thường bị yếu chân. Nếu trong khẩu phần thức ăn có cung cấp đủ các vitamin khác như B12, B6, B9 và axit amin Methionin thì nhu cầu Cholin chỉ khoảng 600 – 1.300 mg/kg thức ăn. Cholin có nhiều trong các hạt họ đậu, nấm men.
7.Vitamin C:
Tham gia quá trình hô hấp tế bào, tăng cường các phản ứng oxy hóa khử. Kích thích sự sinh trưởng và đổi mới tổ chức tế bào, tăng cường khả năng tạo huyết sắc tố, thúc đẩy sự đông máu. Tăng cường sức đề kháng của cơ thể, chống stress. Tạo điều kiện gia tăng năng suất và phẩm chất trứng, tinh trùng, có tính chất chống oxy hóa trong cơ thể.
Vitamin C được tổng hợp trong cơ thể nhưng trong những trường hợp gia cầm bị bệnh hoặc trong tình trạng stress thì nên cung cấp vitamin C qua thức ăn hoặc nước uống cho gia cầm với liều 100 – 500 mg/kg thức ăn. Khi thời tiết nóng, chủng ngừa, cân gà hoặc đàn gà bị bệnh truyền nhiễm thì dùng vitamin C liều cao giúp cho đàn gà mau chóng ổn định và vượt qua những yếu tố bất lợi.
8.Vitamin H: (hay còn gọi là Biotin)
Được tổng hợp trong đường tiêu hóa, khi thiếu sẽ gây viêm da, rụng lông, rối loạn sự phát triển của bộ xương, tỷ lệ ấp nở thấp. Nhu cầu vitamin H cho gia cầm là 0,2 mg/kg thức ăn. Do đó việc bổ sung đầy đủ và hợp lý Vitamin cho vật nuôi là rất quan trọng trong chăn nuôi
Tuy nhiên, hầu hết các vật nuôi có thể nhận đủ vitamin từ chế độ ăn uống cân đối nếu chúng được cho ăn thức ăn phù hợp. Việc bổ sung vitamin một cách không đúng cách hoặc dư thừa có thể gây hại cho sức khỏe của chúng. Vì một số vitamin có thể gây ngộ độc nếu tiêu thụ quá nhiều (ví dụ, vitamin A và D).
——————————————————————————————————————————————————
Để được tư vấn về sản phẩm, giải pháp và kỹ thuật chăn nuôi hãy liên hệ với chúng tôi!
Công Ty Cổ Phần Thuốc Thú Y Đại Dương
Địa chỉ: Đoàn Quang Dung, Xã Gia Lâm, Thành phố Hà Nội
Đường dây nóng: 0967 28 46 46
Trang web: dd-oceanvet.com
Fanpage: Công ty Cổ Phần Thuốc Thú Y Đại Dương – Oceanvet
