Bệnh cầu trùng heo (coccidiosis) là một trong những bệnh ký sinh trùng đường ruột thường gặp trên heo. Đặc biệt ở heo con theo mẹ và heo sau cai sữa. Mặc dù tỷ lệ chết không cao, nhưng bệnh này gây ra thiệt hại lớn về tăng trọng, chi phí điều trị và sức đề kháng tổng thể của đàn. Điều nguy hiểm là bệnh thường khó phát hiện sớm, dễ bị nhầm với các bệnh tiêu chảy thông thường.
1. Bệnh cầu trùng heo là gì?
1.1 Tác nhân gây bệnh
Bệnh cầu trùng trên heo do một loại đơn bào ký sinh có tên là Isospora suis gây ra. Đây là một loại ký sinh trùng chuyên tấn công vào niêm mạc ruột non của heo, gây tổn thương niêm mạc, làm rối loạn tiêu hóa và giảm khả năng hấp thu dinh dưỡng.
Noãn bào cầu trùng thải ra qua phân của heo bệnh, có thể tồn tại trong môi trường chuồng trại từ nhiều tuần đến nhiều tháng nếu điều kiện ẩm ướt. Chúng có khả năng kháng lại nhiều chất sát trùng thông thường, do đó nếu không vệ sinh chuồng trại kỹ càng thì khả năng lây nhiễm lan rộng là rất cao.
1.2 Đối tượng dễ mắc bệnh
Heo con từ 5 đến 20 ngày tuổi là nhóm đối tượng nhạy cảm nhất. Đặc biệt, những heo con sinh ra trong môi trường vệ sinh kém, nền chuồng ẩm ướt hoặc từ heo nái đã mang mầm bệnh thì khả năng nhiễm cầu trùng rất cao.
Heo sau cai sữa cũng có thể mắc cầu trùng, nhưng ít gặp hơn. Trong một số trường hợp, heo nái trưởng thành có thể là nguồn mang mầm bệnh âm thầm, lây truyền cho đàn con mà không biểu hiện rõ triệu chứng.
2. Triệu chứng & dấu hiệu nhận biết bệnh cầu trùng
2.1 Tiêu chảy là dấu hiệu nổi bật nhất
Biểu hiện điển hình nhất của bệnh là heo con tiêu chảy kéo dài. Phân thường có màu vàng sáng, sệt, đôi khi có lẫn nhầy nhưng không có máu. Đặc biệt, heo vẫn ăn bú bình thường trong giai đoạn đầu, do đó người nuôi dễ chủ quan.
Khác với các bệnh tiêu chảy do vi khuẩn như E. coli hay Salmonella, cầu trùng không gây sốt cao, không có máu tươi trong phân, và kháng sinh thông thường không có tác dụng rõ rệt. Điều này khiến người nuôi dễ điều trị sai hướng, làm bệnh kéo dài và tổn thương ruột thêm nặng.
2.2 Heo chậm lớn, còi cọc, khô lông
Heo mắc cầu trùng thường khô lông, bụng chướng nhẹ, tụt lại so với đàn. Tỷ lệ tăng trọng kém, thậm chí còi cọc vĩnh viễn nếu không phát hiện sớm. Trong điều kiện nặng, có thể có hiện tượng tử vong rải rác, đặc biệt ở những con có miễn dịch yếu hoặc bị kế phát bệnh khác.
3. Những nguy cơ tiềm ẩn từ bệnh cầu trùng heo
3.1 Tổn thương ruột mở đường cho bệnh kế phát
Cầu trùng làm tổn thương lớp niêm mạc ruột non, nơi hấp thu chính của heo. Khi niêm mạc bị phá vỡ, vi khuẩn như E. coli, Clostridium, Salmonella… dễ dàng xâm nhập → dẫn đến viêm ruột hoại tử, tiêu chảy máu, thậm chí tử vong nhanh.
Heo mắc cầu trùng cũng giảm hiệu quả hấp thu dinh dưỡng, dẫn đến phải tăng lượng thức ăn nhưng tăng trọng vẫn không đạt → tăng chi phí đầu vào đáng kể.
3.2 Tăng chi phí thuốc và nguy cơ kháng thuốc
Do cầu trùng không đáp ứng với kháng sinh, nhiều hộ chăn nuôi lại tiếp tục thay thuốc, tăng liều, thử nhiều loại men và chất bổ sung → gây lãng phí và tạo điều kiện cho vi khuẩn kháng thuốc phát triển.
Tệ hơn nữa, nếu trại có thói quen trộn thuốc vào thức ăn định kỳ. Không đúng liều, đúng thời điểm, sẽ dẫn đến hiện tượng kháng thuốc cầu trùng, khiến việc điều trị sau này càng khó khăn hơn.
4. Biện pháp phòng và kiểm soát bệnh hiệu quả
4.1 Vệ sinh chuồng trại & sát trùng định kỳ
Không gian ẩm thấp là điều kiện lý tưởng cho noãn bào cầu trùng tồn tại và phát triển. Do đó, cần:
- Đảm bảo ổ đẻ khô, sạch, có lớp lót thay mới thường xuyên
- Dọn phân và sát trùng chuồng mỗi ngày bằng các loại sát trùng mạnh có khả năng diệt noãn bào
- Không để sàn chuồng ẩm, thiết kế chuồng phải dễ thoát nước, tránh đọng phân và nước tiểu
4.2 Sử dụng thuốc phòng trị đúng lúc
Trong các trại có tiền sử cầu trùng, nên dự phòng cầu trùng cho heo con từ 3 – 5 ngày tuổi bằng các loại thuốc đặc trị như:
-
Công dụng: Đặc trị các bệnh ký sinh trùng đường máu, ruột non, manh tràng, trong đó có cầu trùng máu ruột non – manh tràng
-
Thành phần: Sulfachloropyridazine sodium (620.5 g) kết hợp Trimethoprim (120.5 g)/1 kg.
-
Cách dùng: Pha vào thức ăn hoặc nước uống; ví dụ với heo: 10 g thuốc dùng cho 320 kg thể trọng, trong 5–10 ngày.
2. CelGreenMax
-
-
Công dụng: Với Galactosamine – ức chế ký sinh trùng đơn bào và giảm nhiễm do coccidia (cầu trùng) + Cryptosporidium. Glucosamine giúp bảo vệ niêm mạc ruột
-
Dạng: Bổ sung hỗ trợ tự nhiên, thích hợp để dùng phòng ngừa & tăng sức đề kháng ruột.
-
4.3 Kết hợp men vi sinh & bổ trợ tiêu hóa
Song song với thuốc điều trị, nên sử dụng các sản phẩm men tiêu hóa, điện giải, vitamin nhóm B để phục hồi niêm mạc ruột, kích thích ăn uống và nâng cao đề kháng tự nhiên.
Đặc biệt trong trại lớn, có thể cân nhắc các giải pháp sinh học như vaccine cầu trùng (nếu có). Hoặc bổ sung phage đường ruột – giúp bảo vệ ruột khỏi vi khuẩn kế phát mà không cần dùng kháng sinh.
5. Kết luận
Bệnh cầu trùng trên heo, đặc biệt là heo con sơ sinh. Là một trong những nguyên nhân chính gây suy yếu đàn, tăng chi phí thức ăn và thuốc men.
Tuy không gây chết nhanh, nhưng nếu không xử lý đúng và kịp thời, hậu quả để lại là rất nặng nề.
👉 Chủ trại cần có kiến thức phân biệt cầu trùng với các bệnh tiêu chảy khác, và sử dụng đúng thuốc, đúng thời điểm.
👉 Đồng thời, cần duy trì môi trường chuồng trại sạch, khô, thoáng khí để ngăn chặn nguy cơ tái nhiễm.
📞 Nếu bạn cần tư vấn chi tiết về phác đồ phòng trị cầu trùng, lựa chọn thuốc phù hợp hoặc giải pháp sinh học an toàn. Đừng ngần ngại liên hệ với đội ngũ kỹ thuật thú y của chúng tôi để được hỗ trợ nhanh chóng và chính xác!
