Tổng quan về thụ tinh nhân tạo trên gà
Thụ tinh nhân tạo (TTNT) ở gà là kỹ thuật phổ biến trong chăn nuôi hiện nay, đặc biệt với các trại gà giống quy mô lớn. Phương pháp này giúp tăng tỷ lệ thụ tinh, chủ động lai tạo, tiết kiệm công đực và đảm bảo tính đồng đều của đàn con. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích rõ rệt, nhiều hộ chăn nuôi lại gặp phải tình trạng gà mái bị viêm đường sinh dục sau khi thụ tinh nhân tạo — dẫn đến giảm tỷ lệ đẻ, giảm tỷ lệ ấp nở và tăng tỷ lệ loại thải.
Vậy nguyên nhân do đâu và làm thế nào để hạn chế tình trạng này?
2. Nguyên nhân khiến gà thụ tinh nhân tạo hay bị viêm đường sinh dục
2.1. Dụng cụ thụ tinh không được sát trùng đúng cách
Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Ống bơm tinh, phễu thu tinh, hay các vật dụng tiếp xúc trực tiếp với cloaca của gà đực – gà mái nếu không được vệ sinh và khử trùng kỹ rất dễ mang theo vi khuẩn như E. coli, Staphylococcus, hoặc Mycoplasma.
Khi đưa vào cơ quan sinh dục của gà mái, các vi khuẩn này sẽ xâm nhập, gây viêm ống dẫn trứng, viêm tử cung, hoặc viêm cloaca.
⚠️ Một số trại chỉ rửa bằng nước sạch hoặc cồn nhẹ, không đủ để diệt mầm bệnh. Dụng cụ cần được ngâm trong dung dịch sát khuẩn chuyên dụng như Iodine, Chlorhexidine hoặc cồn 70% ít nhất 10 phút trước khi sử dụng.
2.2. Thao tác thụ tinh sai kỹ thuật
Kỹ thuật viên khi thao tác quá mạnh tay, đưa ống bơm tinh vào quá sâu hoặc sai vị trí sẽ làm tổn thương niêm mạc đường sinh dục, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và phát triển.
Đặc biệt ở những gà mái mới vào giai đoạn đẻ, ống dẫn trứng còn mềm, rất dễ bị trầy xước nếu thao tác không chuẩn.
2.3. Tinh dịch nhiễm khuẩn
Tinh dịch gà trống có thể bị nhiễm vi sinh vật nếu con trống đang mắc các bệnh viêm đường sinh dục, bệnh CRD, E. coli, hoặc Salmonella. Khi sử dụng tinh dịch đó cho TTNT, vi khuẩn sẽ lây sang gà mái.
Ngoài ra, nếu tinh dịch thu được không được bảo quản trong điều kiện sạch, mát (5–10°C) mà để lâu ngoài môi trường, vi khuẩn sẽ phát triển nhanh, làm giảm chất lượng tinh dịch và gây viêm nhiễm sau khi bơm vào gà mái.
2.4. Môi trường nuôi và chăm sóc kém vệ sinh
Gà mái nuôi trong môi trường ẩm ướt, nền chuồng bẩn, độ ẩm cao, phân tích tụ nhiều sẽ khiến vùng hậu môn – cloaca luôn bẩn, dễ dính vi khuẩn. Khi thực hiện TTNT trong điều kiện đó, nguy cơ nhiễm trùng càng cao.
Thêm vào đó, thiếu vitamin A, E, selenium hoặc khẩu phần ăn mất cân đối cũng khiến niêm mạc đường sinh dục yếu, dễ viêm khi có tổn thương nhẹ.
2.5. Không có thời gian nghỉ giữa các lần thụ tinh
Nếu gà mái bị thụ tinh nhân tạo quá thường xuyên (1–2 ngày/lần), đặc biệt trong giai đoạn đỉnh đẻ, đường sinh dục không kịp hồi phục. Sự kích thích lặp lại nhiều lần sẽ gây sưng, viêm, thậm chí xuất huyết nhẹ ở cloaca và ống dẫn trứng.
3. Dấu hiệu nhận biết gà bị viêm đường sinh dục sau thụ tinh nhân tạo
-
Gà giảm ăn, giảm đẻ trứng rõ rệt.
-
Trứng đẻ ra bị bẩn, vỏ mềm, không đều hoặc có máu.
-
Quan sát cloaca thấy sưng đỏ, rỉ dịch nhầy hoặc có mùi hôi.
-
Gà thường rướn đuôi, xù lông, đi phân lỏng có bọt.
Nếu không điều trị sớm, bệnh có thể tiến triển thành viêm tử cung mãn tính, gây vô sinh tạm thời hoặc vĩnh viễn.
4. Biện pháp phòng và xử lý viêm đường sinh dục ở gà thụ tinh nhân tạo
4.1. Tuân thủ nghiêm ngặt quy trình vệ sinh – sát trùng
-
Sát trùng dụng cụ trước và sau mỗi lần sử dụng bằng dung dịch Iodine hoặc Chlorhexidine 0,05–0,1%.
-
Kỹ thuật viên cần rửa tay sạch, đeo găng tay, tránh dùng tay trần.
-
Khu vực thụ tinh cần khô ráo, tránh gió lùa và bụi bẩn.
4.2. Kiểm tra và chọn lọc gà trống
Chỉ lấy tinh dịch từ gà trống khỏe mạnh, không bị viêm bao dương vật, không mắc bệnh hô hấp hoặc tiêu hóa. Có thể định kỳ kiểm tra vi sinh tinh dịch để đảm bảo sạch khuẩn.
4.3. Kỹ thuật thao tác nhẹ nhàng, đúng quy trình
-
Không đưa ống bơm tinh quá sâu (chỉ 2–3 cm).
-
Tránh ép mạnh vùng bụng dưới của gà mái.
-
Nếu thấy cloaca sưng hoặc viêm, ngừng TTNT và điều trị trước khi tiếp tục.
4.4. Hỗ trợ phòng viêm bằng thuốc và bổ sung dinh dưỡng
-
Dùng kháng sinh phổ rộng an toàn như Enrofloxacin, Doxycycline, hoặc Florfenicol (theo hướng dẫn của bác sĩ thú y).
-
Bổ sung vitamin A, E, C, men tiêu hóa, và chất điện giải giúp tăng sức đề kháng.
-
Có thể dùng chế phẩm sinh học hoặc bacteriophage hỗ trợ kiểm soát vi khuẩn đường ruột và sinh dục.
4.5. Cải thiện môi trường và chế độ nuôi
Giữ chuồng khô sạch, thoáng mát, độ ẩm < 70%, dọn phân thường xuyên.
Đảm bảo ánh sáng, dinh dưỡng và mật độ nuôi hợp lý để gà có sức khỏe sinh sản tốt.
5. Kết luận
Viêm đường sinh dục ở gà sau thụ tinh nhân tạo là vấn đề phổ biến nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh nếu người chăn nuôi tuân thủ đúng kỹ thuật và quy trình vệ sinh.
Chìa khóa thành công là “vệ sinh – kỹ thuật – dinh dưỡng”. Chỉ cần một khâu lơ là, hậu quả có thể là giảm tỷ lệ thụ tinh, tăng loại thải và thiệt hại kinh tế đáng kể.
——————————————————————————————————————————————————
Để được tư vấn về sản phẩm, giải pháp và kỹ thuật chăn nuôi hãy liên hệ với chúng tôi!
Công Ty Cổ Phần Thuốc Thú Y Đại Dương
Địa chỉ: Đoàn Quang Dung, Xã Gia Lâm, Thành phố Hà Nội
Đường dây nóng: 0967 28 46 46
Trang web: dd-oceanvet.com
Fanpage: Công ty Cổ Phần Thuốc Thú Y Đại Dương – Oceanvet
